Soms is het van te voren overlegd of verteld en weet je dat je benoemd bent tot executeur in iemands testament. Maar het kan net zo goed gebeuren dat je benoeming tot executeur als een verrassing komt. In alle gevallen is de rol van executeur een formele rol, waaraan formele verantwoordelijkheden vastzitten. Niet zomaar een erebaantje. Als executeur ben je wettelijk verplicht de goederen uit de erfenis te beheren en de opeisbare schulden en legaten te betalen of uit te keren. Je beheert de erfenis tot het moment dat de erfenis onder de erfgenamen verdeeld kan worden. Dat vergt vaak best wat tijd van je.
Type executeur
Nu is het ook nog zo dat er “gradaties” zijn in de omvang van de taken en bevoegdheden van de executeur. In de praktijk wordt er onderscheid gemaakt tussen drie “typen” executeurs. Maar iemand mag in zijn/haar testament uiteraard nog taken en bevoegdheden toevoegen of inperken. De taken en bevoegdheden staan altijd in het testament omschreven.
De begrafenisexecuteur
Als begrafenisexecuteur regel je de uitvaart.
De beheersexecuteur
Als beheersexecuteur beheer je de erfenis. Met andere woorden; je houdt de erfenis zoveel als mogelijk in stand. Daarnaast voldoe je de opeisbare schulden vanuit diezelfde erfenis en keer je eventuele legaten uit. Je vertegenwoordigt de erfgenamen tot het moment dat de erfenis “rijp is voor verdeling”.
De executeur-afwikkelingsbewindvoerder
Als executeur-afwikkelingsbewindvoerder gaan je taken en bevoegdheden nog een stap verder. Je mag dan ook de erfenis tussen de erfgenamen verdelen. Welke bevoegdheden je precies hebt, staat in het testament omschreven.
Taken executeur
Er zijn geen wettelijke regels die precies de taken van een executeur omschrijven. Maar in de praktijk hebben we het onder andere over:
- Beheer van de erfenis, denk aan;
- Opzeggen abonnementen
- Onderhouden van het eigen huis en de tuin
- Verzekerd houden en taxeren van onroerend goed en inboedel
- Verkopen eventuele effectenportefeuille (denk aan waardevermindering)
- Maken van een boedelbeschrijving
- Aanschrijven of informeren van schuldeisers en voldoen van schulden
- Eventuele legatarissen informeren i.v.m. het uitkeren van hun legaat
- Verkopen van bezittingen uit de erfenis als dit nodig is om schulden uit de erfenis te voldoen
- Aangifte erfbelasting en betalen erfbelasting namens erfgenamen
- Vertegenwoordigen van de erfgenamen
- Overleg met de erfgenamen
- Bij einde taak; rekening en verantwoording aan de erfgenamen
Overleg met de erfgenamen
Omdat je als executeur de erfenis beheert, ben je ook degene die over de erfenis beschikt, totdat je taak erop zit. Dit betekent dat je gedurende je rol als executeur alle erfgenamen vertegenwoordigt. Dus is het van groot belang dat je als executeur goed contact met de erfgenamen onderhoudt. Zeker op het moment dat je bezittingen moet verkopen om schulden te kunnen voldoen of om de erfbelasting te kunnen betalen.
Over het algemeen kijken we als erfgenaam met enige scepsis naar de activiteiten van de executeur. Ongeacht hoe transparant alles verloopt en ongeacht of je als executeur wel of niet een buitenstaander bent. Op de één of andere manier denken we als erfgenaam al snel; handel je wel voldoende in mijn belang, zijn er geen spullen weg, wat ben je allemaal aan het doen? De praktijk leert ook dat je wantrouwen van erfgenamen niet zomaar wegneemt. Ook weer begrijpelijk, want erfgenamen zijn namelijk voor een deel afhankelijk van jouw manier en snelheid van handelen als executeur. En vaak is het voor erfgenamen onduidelijk waarom ze zo lang op hun erfdeel moeten wachten. We onderschatten bijna allemaal de complexiteit van het erfrecht en de benodigde doorlooptijd om een erfenis af te wikkelen.
Het is dus een sensitieve taak om als executeur een goede verstandhouding met de erfgenamen te onderhouden. Je voorkomt dan ook onnodige vertraging in je werkzaamheden, want uiteindelijk is iedereen erbij gebaat dat het werk van de executeur zo spoedig mogelijk verloopt.
UIT DE PRAKTIJK
Help, ik ben executeur
Dit was mijn eerste gedachte toen ik besloten had in de plaats van mijn moeder de rol als executeur in de erfenis van mijn opa te aanvaarden. Een leek was ik. Druk aan het “googlen” om een beeld te krijgen van wat ik allemaal moest doen. Ik heb nog geen verklaring van erfrecht, kan ik nu wel of niet al met een makelaar aan de slag? Die WOZ-waarde is trouwens veel te hoog, wat moet ik daarmee? Valt die – niet afbetaalde – lening van mijn opa aan mijn oom wel of niet binnen de erfenis? Moet ik al uitstel van betaling aanvragen voor de erfbelasting? En zo kan ik nog wel even doorgaan.
Ik twijfelde waar ik moest beginnen en of ik het wel goed zou aanpakken. Hoe moest ik onnodig hoge kosten voorkomen? Wie zou mij kunnen helpen om het totaalplaatje inzichtelijk te krijgen? Uiteindelijk was het de gepensioneerde accountant van mijn opa die me geholpen heeft. Maar als ik toen had geweten dat een nalatenschapscoach me op weg had kunnen helpen, had ik daar per direct gebruik van gemaakt.
SAMENGEVAT
Soms weet je dat je als executeur benoemd bent in iemands testament en soms komt het als een verrassing. Je bent nooit verplicht om je benoeming te aanvaarden. Als je je benoeming tot executeur wel aanvaardt, aanvaard je een formele rol en de daaraan verbonden taken en bevoegdheden. Enerzijds beheer je de goederen uit de erfenis, anderzijds betaal je de opeisbare schulden uit de erfenis. Je handelt conform testament en wet.
Als executeur vertegenwoordig je de erfgenamen tijdens de afwikkeling van de erfenis. Goed overleg is daarom van groot belang. Zeker omdat erfgenamen zich vrijwel altijd afvragen wat je aan het doen bent en of je wel in hun belang handelt.