Als je te maken krijgt met de afwikkeling van een erfenis, dan moeten er veel
zaken geregeld worden. Van praktisch administratieve zaken tot aan juridische en fiscale zaken. Deze administratieve, juridische en fiscale zaken lopen dwars door elkaar heen en zijn vooraf niet allemaal inzichtelijk en herkenbaar. Je kunt makkelijk zaken over het hoofd zien en verdwalen in alles wat op je af komt.
Toch kun je de afwikkeling van een erfenis wel op hoofdlijnen indelen.
De check of er een testament is
Allereerst moet je weten wie de erfgenamen zijn. Het zijn de erfgenamen die een erfenis zullen afwikkelen of een stem hebben in de afwikkeling. Is er een testament, dan worden daarin de erfgenamen benoemd. Is er geen testament dan bepaalt de wet wie de erfgenamen zijn.
Erfenis aanvaarden of verwerpen
Als vaststaat dat je erfgenaam bent, heb je de keuze om de erfenis te aanvaarden, beneficiair te aanvaarden of te verwerpen. Dit is een belangrijke keuze, voordat je aan de slag gaat met de afwikkeling van de erfenis. Zorg daarom eerst voor een zo goed mogelijk beeld van de waarde van de bezittingen en de schulden van de erfenis.
Administratieve zaken
Als je de erfenis hebt aanvaard, kun je alle praktische zaken gaan regelen. Denk hierbij aan;
- Opzeggen abonnementen, verzekeringen, sociale media profielen, huur
- Inlichten instanties en wellicht werkgever
- Checken (slapende) tegoeden en betalen openstaande rekeningen en schulden
- Indien nodig laten opstellen van een verklaring van erfrecht door de notaris
- Aangifte inkomstenbelasting doen van de overledene
- Eventueel verkopen koopwoning en effectenportefeuille
Uitvoeren testament en/of uitkering opeisbare erfdelen
Als er een testament is, dan moeten de daarin vermelde zaken worden uitgevoerd. Dat kan van alles zijn, maar denk hierbij bijvoorbeeld aan het uitkeren van legaten of het vastleggen van de kindsdelen.
Het kan ook zo zijn dat de overledene de tweede ouder is die overlijdt. In dat geval zijn de erfdelen van de kinderen van de eerst overleden ouder opeisbaar geworden en moeten worden uitgekeerd door de erfgenamen van de overledene. De zogenaamde kindsdelen maken geen onderdeel uit van de erfenis van de overleden tweede ouder.
Betalen erfbelasting
Als je meer erft dan de door de overheid vrijgestelde bedragen moet je erfbelasting betalen. Iedere erfgenaam betaalt over zijn/haar eigen erfdeel en voor iedere erfgenaam geldt dus ook een vrijgesteld bedrag. De belastingdienst hanteert een termijn van acht maanden, waarbinnen de aangifte gedaan moet zijn. Na acht maanden berekent de belastingdienst rente over de erfbelasting die betaald moet worden. Het is op verzoek mogelijk om uitstel aan te vragen. Indien een executeur de erfenis afwikkelt, is hij/zij verantwoordelijk voor de aangifte erfbelasting.
Verdelen erfenis
Op het moment dat alle voorgaande zaken zijn afgehandeld, is de erfenis “rijp voor verdeling”. Voordat de erfenis verdeeld kan worden, ben je gemiddeld genomen zes tot twaalf maanden verder. Je moet dus altijd geduld hebben, voordat je je eventuele erfdeel ontvangt. En ook over de verdeling van de erfenis moet je het samen met de eventuele andere erfgenamen eens zijn. In de praktijk leidt de verdeling van de erfenis regelmatig tot spanningen tussen erfgenamen. Gebrekkige communicatie tijdens de hele periode voorafgaand aan de verdeling, wakkeren deze spanningen vaak aan.