Via de wet is bepaald wie een erfenis mag afwikkelen. Wat je nalaat, is alleen maar bestemd voor je erfgenamen. Het zijn in principe dus ook de erfgenamen die de erfenis afwikkelen. Tenzij er anders in een testament is bepaald.
Een erfenis zonder testament
Als er geen sprake is van een testament en je bent erfgenaam, dan wikkel je zelf – met alle eventueel andere erfgenamen – de erfenis af. Alle erfgenamen zijn gelijkwaardig aan elkaar. Dit betekent dus dat je in goed onderling overleg alle administratieve, juridische en fiscale zaken regelt en afhandelt. Tegen de tijd dat alle zaken zijn afgehandeld en de eventueel positieve erfenis verdeeld kan worden, doe je dat ook weer gezamenlijk.
Als er meerdere erfgenamen zijn, is het gebruikelijk om één persoon een volmacht te geven om alle zaken te regelen en te betalen namens alle erfgenamen. Uiteraard handelt de gevolmachtigde nog steeds op basis van de gezamenlijke besluiten van de erfgenamen. Deze volmacht kun je geven aan één van de erfgenamen, maar het kan en mag net zo goed een buitenstaander zijn.
Een erfenis met testament
Als er wel een testament is opgesteld, dan is de kans heel groot dat er in het testament een executeur is benoemd. In dat geval is de executeur degene die de erfenis beheert, de erfgenamen vertegenwoordigt en alle zaken rondom de afwikkeling regelt. Een executeur kan alleen per testament worden benoemd. In het testament wordt altijd aangegeven tot hoever de taken en verantwoordelijkheden van de executeur gaan. Bijna iedereen mag aangewezen worden als executeur in het testament; één van de kinderen of een ander familielid, een goede bekende, een onafhankelijke derde. Het maakt niet uit. Je bent trouwens als benoemd executeur niet verplicht om de benoeming ook daadwerkelijk te aanvaarden.
Wantrouwen ligt op de loer
Ongeacht wie de erfenis afwikkelt en ongeacht of er wel of geen testament is, de verhouding tussen diegenen die afwikkelen en de erfgenamen, ligt vaak gevoelig. Als jij de erfgenamen vertegenwoordigt, heb je een niet te onderschatten taak. Je handelt – voor zover bekend – conform de laatste wil van de overledene én je vertegenwoordigt de keuzes van alle erfgenamen. Los van het feit dat het afwikkelen van een erfenis inhoudelijk vaak onbekend terrein is. Deze mix aan factoren blijkt regelmatig een extra voedingsbodem voor onderling wantrouwen.
UIT DE PRAKTIJK
Onderhuidse spanningen
In een gezin met vier kinderen, regelt de oudste zoon de financiën van moeder tot aan haar overlijden. Na haar overlijden blijkt dat diezelfde oudste zoon in het testament benoemd is tot executeur. De benoeming tot executeur voelt voor hem als vanzelfsprekend; hij pakt zijn taak op en gaat aan de slag. Voor de anderen is deze keuze lang niet zo vanzelfsprekend als voor hem. In plaats van met zijn broer en zussen te overleggen, doet hij eigenlijk alleen mededelingen over de voortgang van de afwikkeling. Hij verkoopt zelfs een aantal spullen zonder overleg. De onderhuidse spanningen lopen daardoor nog verder op. Eén zus komt bij mij terecht en lucht haar hart. Haar wens is om haar broer te laten bijstaan door mij om zo een objectiever en transparanter beeld te krijgen van het handelen van haar broer/de executeur. We maken het bespreekbaar en kijken naar de communicatie. De broer was zich van geen kwaad bewust.
SAMENGEVAT
Wie de erfenis afwikkelt, is afhankelijk van het feit of de overledene een testament heeft laten opstellen. Als er geen testament is, dan wikkel je als erfgenamen gezamenlijk de erfenis af. Is er wel sprake van een testament, dan is er hoogstwaarschijnlijk een executeur in het testament benoemd. In dat geval wikkelt de executeur de erfenis af. Als executeur vertegenwoordig je de erfgenamen tijdens de afwikkeling van de erfenis. Over het algemeen is het aan de erfgenamen om de erfenis onderling en in goed overleg te verdelen. Tenzij in het testament anders bepaald.