Als vaststaat dat je erfgenaam bent, heb je de keuze om de erfenis te aanvaarden of te verwerpen. Als je de erfenis aanvaardt, kun je dit “zuiver” doen of “beneficiair”. Beneficiair aanvaarden heet ook wel het “aanvaarden onder het voorrecht van boedelbeschrijving”.
Een erfenis verwerpen
Als je een erfenis verwerpt, ben je niet langer betrokken bij de erfenis en je ontvangt niets meer. Dus ook geen fotoboek of een dierbaar aandenken. Maar je bent ook nergens meer aansprakelijk voor. Eventuele schulden kunnen niet langer op jou verhaald worden. Om de erfenis te verwerpen, leg je een schriftelijke verklaring af bij de rechtbank. Hieraan zijn kosten verbonden.
Nog één punt van aandacht als je kinderen hebt. Stel er is geen testament en je hebt wél kinderen, dan erven de kinderen in jouw plaats jouw erfdeel. De keuze schuift door.
Een erfenis aanvaarden
Als je de erfenis aanvaardt dan erf je – tezamen met alle eventuele andere erfgenamen – de bezittingen én schulden van de overledene. Je bent dan zelf aansprakelijk voor eventuele schulden, óók als de erfenis over onvoldoende middelen beschikt om de schulden te voldoen. Samen met de eventuele andere erfgenamen neem je beslissingen over de erfenis en wikkel je de erfenis af.
Heb je éénmaal de keuze gemaakt om “zuiver te aanvaarden” dan kun je deze keuze niet meer terugdraaien. Je zit vast aan je keuze.
Een erfenis beneficiair aanvaarden
Als je een erfenis beneficiair aanvaardt, ben je slechts aansprakelijk voor de schulden uit de erfenis, voor zover je die kunt betalen uit de bezittingen van de erfenis. Dus mocht de erfenis uit meer schulden dan bezittingen bestaan, dan hoef je niet “uit eigen zak” eventuele openstaande schulden te betalen. Je blijft wel erfgenaam en je wikkelt de erfenis wel samen met eventuele andere erfgenamen af. Door beneficiair een erfenis te aanvaarden, leg je de afwikkeling van de erfenis wel aan meer formele banden vast. Om beneficiair te kunnen aanvaarden, leg je een schriftelijke verklaring af bij de rechtbank. Hieraan zijn kosten verbonden.
Waar doe ik goed aan?
Om een goede keuze te kunnen maken, is het van belang dat je een beeld hebt, waaruit de erfenis bestaat. Wat is er aan bezittingen en wat is er aan schulden. Hoe zeker weet ik wat de bezittingen en schulden zijn? Wil ik risico nemen? Wil ik überhaupt aanspraak maken op mijn erfdeel? Het is belangrijk om eerst een weloverwogen beslissing te nemen, voordat je zaken verder gaat afhandelen. Mijn ervaring is dat we van nature snel aan de slag gaan en zaken willen oplossen. Maar in het geval van erfenissen en het erfrecht, kan deze mooie eigenschap, makkelijk leiden tot aansprakelijkheden en kosten, waarop je niet zit te wachten.
En hoe zijn de relaties onderling tussen de erfgenamen? Zijn er spanningen of zijn de verhoudingen zelfs ernstig verstoord? Dat is helaas vaak de realiteit. Een erfenis afwikkelen, doe je met alle eventuele erfgenamen samen. Je beslist samen, je verdeelt samen. Tenzij anders in een testament bepaald. De praktijk leert dat het afwikkelen van een erfenis zelden zonder stress gepaard gaat.
Uit de praktijk
Gaat het huis “goed” verkocht worden?
Twee broers en een zus zijn de erfgenamen van hun overleden vader. Ze weten zeker dat ze een huis erven. Een huis dat al jaren leeg staat en veel onderhoud vergt. Volgens verschillende makelaars een lastig te verkopen object. De taxatiewaarde ligt ver onder de prijs die de twee broers en zus verwacht hadden. Ze weten ook dat er nog een flinke lening moet worden afbetaald. Afhankelijk van de uiteindelijke verkoopprijs, kan de erfenis positief of negatief uitpakken. Ook al verwachten ze eigenlijk dat de erfenis positief zal zijn, ze besluiten geen risico te nemen door de erfenis beneficiair te aanvaarden.
Bewindvoerder wil eerst verklaring van erfrecht
De moeder van twee zussen overlijdt. Ze leed aan dementie en woonde in een verzorgingstehuis. Omdat er onder de zussen wantrouwen heerste, was er voor moeder – voor de behartiging van haar financiële zaken – een onafhankelijke bewindvoerder aangesteld. Op de dag van overlijden houdt in principe ook de taak van de bewindvoerder op. De bewindvoerder legt vervolgens rekening en verantwoording af aan de erfgenamen, alleen vraagt daarvoor eerst om een verklaring van erfrecht. In dit geval aan de twee zussen. In een verklaring van erfrecht staan o.a. de erfgenamen benoemd en hoe zij de erfenis hebben aanvaard. Maar hoe willen de zussen aanvaarden? Om dat te bepalen, wilden ze graag de rekening en verantwoording van de bewindvoerder zien. Voor de zussen voelden het nu alsof ze in een kip-ei situatie waren beland. Ze besluiten sowieso beneficiair te aanvaarden.
Samengevat
Zodra vaststaat dat je erfgenaam bent, heb je de keuze om de erfenis te aanvaarden, beneficiair te aanvaarden of te verwerpen. Als je een erfenis aanvaardt, dan erf je zowel de bezittingen als de schulden. Het is daarom belangrijk om een goed beeld te hebben uit welke bezittingen en schulden de erfenis bestaat, vóórdat je je keuze maakt. Mocht dit beeld onvoldoende zijn of de verwachting is dat de schulden groter zijn dan de bezittingen, dan heb je de mogelijkheid om de erfenis beneficiair te aanvaarden. Je bent dan nooit zelf aansprakelijk voor eventuele schulden. Blijkt de erfenis toch positief, dan erf je als erfgenaam je erfdeel.